astma-u-dzieci-objawy-ktorych-nie-mozesz-przeoczyc

Wiek dziecięcy sprzyja rozwojowi wielu chorób. Rodzice najczęściej robią wszystko, co w ich mocy, aby możliwie wcześnie rozpoznać dolegliwości, z którymi zmagają się ich dzieci.

Pojawiające się nieustannie infekcje dotykające dróg oddechowych mogą być niepokojące. Jeżeli dodatkowo zauważymy u dziecka inne symptomy, takie jak zaburzenia oddechowe podczas aktywności czy kaszel w nocy, to warto zastanowić się, czy nie jest to astma. U dzieci objawy są dosyć charakterystyczne, jednak w celu uzyskania diagnozy konieczne jest jak najszybsze odwiedzenie lekarza. 

Astma u dzieci – jak rozpoznać jej początki?

Rolą rodzica jest nieustanne obserwowanie dziecka, aby w razie potrzeby zareagować, jeżeli okaże się, że u pociechy występują symptomy sugerujące jedną z chorób. Mali pacjenci często nie są w stanie samodzielnie poinformować, że dzieje się coś złego, szczególnie jeżeli nie potrafią nazwać dolegliwości.

A co, jeśli jest to astma?

U dzieci objawy mogą być łatwe do rozpoznania, o ile rodzic zwraca uwagę na nawracające symptomy. Zazwyczaj zaczyna się od kaszlu po wysiłku fizycznym lub zjedzonym obiedzie. Jest on suchy i z czasem przeradza się w duszność. Złe samopoczucie powinno minąć w ciągu kilku lub kilkunastu minut. 

Czym objawia się astma?

To również problemy z mówieniem i zaczerpnięciem powietrza. U dziecka może występować zmęczenie oraz poty. Sezonowo może towarzyszyć katar. Słyszalny jest również świszczący oddech. Warto mieć na uwadze, że na początku każda choroba może objawiać się łagodnie, nawet astma. Pierwsze objawy można rozpoznać, ale trzeba zawczasu być świadomym na co zwrócić uwagę.

Podsumowując, rodzic powinien być wyczulony na takie oznaki jak: świszczący oddech zwłaszcza po wysiłku, suchy, nawracający kaszel, który występuje również  w nocy, ataki polegające na zaburzeniach oddechowych, utratę apetytu, nawracające przeziębienia i infekcje, zmęczenie, bóle brzucha, przyjmowanie pozycji, które mają ułatwiać oddychanie. Właśnie takie bywają początki astmy. Objawy są wskazówką do tego, aby znaleźć przyczynę stanu, co jest możliwe po konsultacji z lekarzem. 

Jak zareagować na pierwsze objawy astmy u dzieci?

W przypadku widocznych objawów astmy, które rodzic może bardzo łatwo zauważyć u swojego dziecka, konieczna jest możliwie jak najszybsza konsultacja z lekarzem. Specjalista będzie w stanie postawić diagnozę oraz znaleźć właściwy sposób leczenia. Także i dla rodzica moment ten jest istotny, ponieważ musi nauczyć się postępowania z chorym dzieckiem. 

Pierwsze objawy astmy to przesłanka do wykonania szczegółowych badań. Będą one różne w zależności od wieku pacjenta. Dzieci zazwyczaj poddawane są spirometrii, podczas której można ocenić parametry oddechowe i ustalić czy nie występuje obturacja, czyli zwężenie światła dróg oddechowych. Tutaj warto wspomnieć o tym, jak ważny jest zdrowy styl życia i utrzymywanie poprawnej wagi. Otyłość może mieć wpływ na wyniki badań spirometrycznych [1].

W przypadku niemowlaków konieczne może być skonsultowanie się ze specjalistyczną kliniką, która będzie w stanie zweryfikować, czy mamy do czynienia właśnie z astmą. 

Im szybciej zostanie wdrożone leczenie, tym wcześniej dziecko odczuje ulgę i odzyska komfort, który jest mu niezbędny do codziennego funkcjonowania. Unikanie czynników drażniących bywa niewystarczające, dlatego leczenie obejmuje też przyjmowanie leków oraz zmianę stylu życia. Aktywność fizyczna, czyli uprawianie sportu, będzie pomocna w dążeniu do lepszego samopoczucia. Co więcej, niekiedy przeprowadza się też odczulanie, jednak w tym przypadku alergeny muszą zostać wcześniej wykryte i nie może być ich zbyt wiele. Przydatny będzie też inhalator, który pomoże przy atakach, gdy dziecko nie będzie mogło złapać oddechu.

Zaostrzenie astmy u dzieci – jak rozpoznać?

Objawy astmy mogą ulec zaostrzeniu w momencie, gdy dziecko będzie stale narażone na kontakt z alergenami oraz czynnikami drażniącymi. Konsekwencją będzie pogorszenie stanu zdrowia, czego należy bezwzględnie unikać. Niebezpieczne są także infekcje wirusowe [2], które u dzieci są często spotykane. A jak objawia się astma w formie zaostrzonej?

Rodzic może zauważyć, że u dziecka duszność będzie pojawiała się nawet w spoczynku. Konieczne bywa też przyjęcie pozycji tak zwanej półsiedzącej, w której występuje pochylenie do przodu i stałe podpieranie rękoma. Charakterystyczne jest też pobudzenie lub nadmierna senność. Częste oddychanie i przyspieszone bicie serca również powinno być niepokojącym sygnałem. Niekiedy w proces oddychania zostają zaangażowane dodatkowe mięśnie oddechowe, co może objawiać się zaciąganiem międzyżebrzy i intensywniejszą pracą przepony. Tak wygląda to u starszych dzieci, których dotknęła astma. Objawy u niemowląt są nieco inne, ponieważ zauważalny jest przede wszystkim trwający dłuższy czas niepokój oraz osłabiony apetyt.

Niezwykle niebezpieczna sytuacja to przyspieszona akcja serca, a nawet sinica. Niekiedy występują też widoczne zaburzenia świadomości, co jest sygnałem ostrzegawczym. Rodzic w takiej sytuacji powinien jak najszybciej skonsultować się ze specjalistą, ponieważ symptomy te oznaczają silne zaostrzenie astmy. Konieczne może okazać się wezwanie karetki, jeśli dotychczas stosowane leki nie przyniosą poprawy Powyżej zaprezentowane objawy są kluczowe dla czujnego rodzica, dzięki czemu odpowiednio szybka reakcja może pozwolić skutecznie opanować napad astmy. 

Dodatkowo w monitorowaniu przebiegu astmy u dziecka mogą pomóc takie urządzenia jak pikflometr służący do pomiaru szczytowego przepływu wydechowego czy domowy stetoskop wykrywający takie zmiany osłuchowe jak świsty czy furczenia. Obydwa typy urządzeń mogą pomóc wykryć zaostrzenie w przebiegu astmy nawet do 2-3 dni wcześniej przed wystąpieniem objawów u dziecka.

Lek. Dariusz Iwanow
Dariusz Iwanon

Ukończył studia na kierunku lekarskim na Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku. Staż specjalizacyjny z zakresu chorób wewnętrznych odbył w Klinice Alergologii i Chorób Wewnętrznych w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym w Białymstoku oraz na Oddziale Pulmonologii, Alergologii i Onkologii Pulmonologicznej w Szpitalu Przemienienia Pańskiego w Poznaniu. Obecnie w trakcie specjalizacji z zakresu Medycyny Rodzinnej. W trakcie studiów wyniki jego prac naukowych były prezentowane na konferencjach YRLS w Paryżu oraz EvidenceLive Conference na Uniwersytecie Oksfordzkim.  Entuzjasta zaangażowany w rozwój i wdrażanie nowych technologii w medycynie, szczególnie tych wykorzystujących algorytmy sztucznej inteligencji.


Źródła:
[1] A. Szroniak, I. Łabędzka, A. Bręborowicz i inni, Czy istnieje zależność między wartością wskaźnika masy ciała a astmą u dzieci?, Pneumonol. Alergol. Pol. 2008.
[2] A. Zawadzka-Krajewska, Astma dziecięca, „Standardy Medyczne/Pediatria” 2003.