Jak używać pikflometru dla dzieci? Porady dla dzieci z astmą

Ponieważ astma należy do chorób przewlekłych, które na dodatek mogą mieć bardzo ciężki przebieg, oprócz skrupulatnie zaplanowanego leczenia należy także stale monitorować przebieg schorzenia. Kontroli dokonuje nie tylko lekarz prowadzący – również sam chory oraz, w przypadku młodszych dzieci, jego opiekunowie mogą sprawdzać, czy objawy nie uległy zaostrzeniu. Astma jest niestety jedną z najczęstszych chorób przewlekłych dróg oddechowych, a symptomy mogą się ujawnić już w pierwszych latach życia ^[1]. Jednym z urządzeń, które pomaga w utrzymywaniu astmy w ryzach, jest pikflometr. Na czym polega działanie takiego urządzenia?

Pikflometr – co to za urządzenie?

Pikflometr to niewielkie, a przy tym poręczne oraz wygodne w przenoszeniu urządzenie, którego zadaniem jest tzw. pomiar szczytowego przepływu wydechowego (często nazywanego w skrócie PEF, utworzonego od angielskiego wyrażenia peak expiratory flow). Obecnie na rynku możemy znaleźć wiele sprzętów tego typu, które mogą w pewnym stopniu różnić się od siebie wyglądem, niemniej ich funkcjonowanie jest w każdym przypadku takie samo.

Pikflometr składa się z rurki zakończonej ustnikiem, która jest połączona ze skalą i wskaźnikiem – ten ostatni element przesuwa się w trakcie badania, co z kolei pozwala odczytać wynik. Sam test jest niezwykle prosty, ponieważ polega on na tym, że chory wdmuchuje z całej siły powietrze przez ustnik, co w dużej mierze przypomina nadmuchiwanie balonu. Im mocniejszy wydech, tym wskaźnik przesunie się dalej na skali. Nieco inaczej sprawa wygląda w przypadku, kiedy używany jest pikflometr elektroniczny, ponieważ posiada on ekran umożliwiający odczytywanie wyniku badania. Oprócz tego warianty elektroniczne zazwyczaj mają wbudowaną pamięć w celu zapisywania pomiarów, choć zaleca się, by wyniki notować w prowadzonym specjalnie do tego celu zeszycie. Dostępne są również specjalne karty, które umożliwiają tworzenie wykresów i porównywanie ze sobą poszczególnych pomiarów ^[2].

Warto zaznaczyć, że ustnik pikflometru powinien być dezynfekowany po każdym użyciu, ewentualnie wymieniany – istnieje możliwość zakupienia jednorazowych sztuk.

Jak używać pikflometru?

Pomiar szczytowego przepływu wydechowego jest jednym z parametrów sprawdzanych podczas spirometrii, czyli specjalistycznego badania diagnostycznego, który pozwala na wykrycie astmy oraz na kontrolę przebiegu choroby. Dzięki szerokiej dostępności pikflometrów ten element jesteśmy w stanie monitorować samodzielnie, w tym również u naszych pociech. Pikflometru może używać samodzielnie nasze dziecko lub też możemy asystować w czasie badania, by upewnić się, że pomiar zostanie wykonany poprawnie.

Zaleca się, żeby badanie było przeprowadzane dwukrotnie: rano przed zażyciem leku rozkurczającego oskrzela – jeżeli jest on stosowany – oraz wieczorem, niedługo po przyjęciu takiego środka. Oczywiście liczba pomiarów na dobę może różnić się w zależności od tego, co wskaże lekarz prowadzący. Pomiarów dokonuje się w pozycji stojącej. Zanim przejdziemy do właściwego badania, należy przesunąć wskaźnik na zero (jeżeli stosowany jest pikoflometr elektroniczny, wystarczy go po prostu uruchomić).

Kiedy jesteśmy już gotowi, należy wziąć głęboki wdech, po czym przyłożyć usta do ustnika, uważając, aby nie blokować otworu językiem. Następnie, jak najszybciej i tak mocno, jak jesteśmy w stanie, należy wdmuchać do środka powietrze. Tę czynność należy powtórzyć trzykrotnie, wcześniej sprawdzając wynik, tak by móc zanotować ten najwyższy ^[3]. Początkowo korzystanie z pikflometru w domowych warunkach może wymagać nauki, szczególnie u dziecka, jednak z czasem cały proces staje się niemalże automatyczny.

Pikflometr – normy. Jak odczytywać wynik?

Żeby pomiary szczytowego przepływu wydechowego były rzeczywiście miarodajne, należy cały czas korzystać z tego samego urządzenia, ponieważ w przypadku różnych modeli mogą występować dość znaczne różnice. Oprócz tego trzeba zaznaczyć, że w interpretacji wyników istotne są takie czynniki, jak wiek, płeć, a nawet wzrost pacjenta. Zdarza się, że chory może nie być w stanie osiągnąć wartości należnej, w związku z czym dobrze jest ustalić maksymalny indywidualny poziom i w ten sposób porównywać późniejsze wyniki. Przyjęło się, że minimum 80% wartości należnej lub maksymalnej to prawidłowy wynik ^[4]. Innymi słowy: jeśli pomiar wykaże wartość pomiędzy 100 a 80%, nie trzeba się martwić o stan zdrowia najmłodszego członka rodziny ani wprowadzać żadnych zmian w leczeniu.

W przypadku pikflometrów wykorzystywanych w warunkach domowych wykorzystuje się oznaczanie poszczególnych stref kolorami, co ułatwia odczytywanie wyniku również niepełnoletnim pacjentom. Wspomniany minimalny wynik znajduje się wobec tego w strefie zielonej, w strefie żółtej – wartość między 80 a 60%, z kolei w czerwonej – poniżej 60%. Jeśli u naszego dziecka pomiary zaczynają oscylować w strefie żółtej, najprawdopodobniej konieczne jest zwiększenie dawki leków lub konsultacja z lekarzem, z kolei czerwona wskazuje na zaostrzenie astmy.

Jaki pikflometr dla dzieci wybrać?

Jeśli chcesz, żeby Twoje dziecko mogło regularnie dokonywać pomiarów szczytowego przepływu wydechowego, to musisz wiedzieć, że tego typu badanie najwcześniej może być wykonywane u pacjentów 5-, a nawet 6-letnich ^[5]. Te ograniczenia dotyczą również spirometrii, co niestety jest jednym z powodów, dla których astma u dzieci jest trudna do zdiagnozowania. Oprócz tego, nawet jeśli Twoja pociecha jest już wystarczająco duża, by można było kontrolować przebieg choroby przy pomocy PEF, początkowo może potrzebować Twojej pomocy. Warto pokazać synowi lub córce, w jaki sposób korzystać z pikflometru oraz jak zapisywać wyniki. Z czasem z pewnością pacjent będzie mógł wykonywać test w pełni samodzielnie.

Elektroniczny czy mechaniczny pikflometr – jaki wybrać? Pod względem jakości pomiaru niekoniecznie ma to znaczenie, dlatego pod uwagę należy wziąć przede wszystkim komfort użytkowania. Młodszym dzieciom może być łatwiej korzystać ze spirometru mechanicznego, choć nie ma też przeciwwskazań, by używały elektronicznego. Jeśli zaś mowa o starszych pociechach, które są już nastolatkami, to istnieje spore prawdopodobieństwo, że same wskażą, jaki typ sprzętu jest dla nich najwygodniejszy. Warto tutaj dodać, że w przypadku urządzeń elektronicznych istnieje możliwość zapisywania wyników w aplikacji w smartfonie, co może się okazać bardzo przydatne szczególnie u młodzieży.

Ile kosztuje pikflometr dla dzieci?

Nie musimy się przygotowywać na duży wydatek, jeżeli chcemy kupić dla dziecka pikflometr – cena jest z reguły dość przystępna, szczególnie jeżeli chodzi o warianty mechaniczne. Zwykle są to kwoty rzędu kilkudziesięciu złotych. Nieco więcej kosztują pikflometry elektroniczne, które są po prostu nieco bardziej zaawansowane pod względem znajdujących się w nich komponentów. Tutaj zapłacimy prawdopodobnie od 200 zł wzwyż.