Obturacja oskrzeli u dzieci – przyczyny, objawy i leczenie

Zapalenia dolnych dróg oddechowych z obturacją są szczególnie powszechnym zjawiskiem, obserwowanym przede wszystkim w przypadku dzieci w wieku przedszkolnym. Najczęstszą przyczyną występowania tego stanu są nawracające infekcje wirusowe dolnych dróg oddechowych. Obturacja oskrzeli rzadko występuje u osób dorosłych, głównie ze względu na większą odporność ich organizmu oraz odpowiednio rozwinięty układ oddechowy. Niestety nawracająca obturacja oskrzeli u dzieci często bywa błędnie rozpoznawana i diagnozowana jako astma oskrzelowa, głównie ze względu na objawy, które mogą przypominać zaostrzenie astmy. Czy obturacja oskrzeli jest niebezpieczna? W jaki sposób ją leczyć?

Czym jest obturacja?

Co to jest obturacja? Obturacja oskrzeli to określenie, które w żargonie medycznym pojawia się coraz rzadziej. Dotyczy ono zapalenia dróg oddechowych, w trakcie którego dochodzi do ich zwężenia. W przypadku obturacyjnego zapalenia oskrzeli dochodzi do skurczu oskrzeli, co z kolei utrudnia swobodny przepływ powietrza powodując świsty. Oprócz tego lekarze zwykle diagnozują obrzęk nabłonka oraz obecność nadmiernej ilości śluzu. Chociaż u jednej trzeciej dzieci do 3. roku życia występują choroby dolnych dróg oddechowych, którym towarzyszy świszczący oddech, to prawie 60% z tych dzieci przestaje doświadczać świstów do 6. roku życia.  

Dlaczego obturacja oskrzeli jest niebezpieczna?

Obturacja dróg oddechowych to choroba, która nigdy nie powinna być bagatelizowana przez rodziców. Rozwój choroby przede wszystkim wpływa na komfort dziecka, ale może okazać się również niebezpieczny dla jego zdrowia. Jest to szczególnie istotne, jeśli oznaki choroby utrzymują się lub stan pacjenta ulega pogorszeniu. W przypadku zapalenia oskrzeli  z ich obturacją może pojawić się:

• duszność;
• uczucie ucisku w klatce piersiowej, które nasila się przy wdechu;
• gorączka powyżej 38°C, która utrzymuje się dłużej niż kilka dni;
• objawy choroby nie ustępują po 7 dniach.

Częste występowanie obturacji dróg oddechowych w dzieciństwie może mieć także wpływ na wystąpienie w wieku dorosłym POChP, czyli przewlekłej, obturacyjnej choroby płuc. To choroba, którą cechują zarówno przewlekłe zapalenie dróg oddechowych z obturacją, jak i rozedma płuc. Jeśli czynność płuc zostanie upośledzona już w dzieciństwie (na przykład przez częste infekcje dróg oddechowych), może to prowadzić do rozwinięcia się POChP. 

Obturacja oskrzeli u dzieci – jakie są jej przyczyny i co ma wspólnego z astmą?

Zapalenie oskrzeli u dzieci bardzo często bywa mylone z astmą oskrzelową. Wielu lekarzy przez wiele lat klasyfikowało je jako odrębne jednostki chorobowe, jednak coraz częściej zwraca się uwagę na to, że w wielu sytuacjach klinicznych choroby występują jednocześnie lub jeden stan zaczyna przechodzić w drugi. Z czego wynika ta klasyfikacja?

Cechą wspólną zarówno dla astmy oskrzelowej, jak i obturacyjnego zapalenia oskrzeli u dzieci są występujące naprzemiennie okresy upośledzonej drożności oskrzeli, jak i okresy bezobjawowe oraz zauważalna poprawa po przyjęciu przez chore dziecko steroidów i/lub bronchodilatatorów. Niestety różne czynniki dotyczące obu chorób mogą mieć wpływ na ich prawidłowe rozpoznanie oraz leczenie. 

Dodatkowo nie istnieje jeden czynnik, który byłby odpowiedzialny za obturację oskrzeli. Przyczyny tego stanu mogą być złożone i mieć źródło zarówno w infekcji wirusowej, jak i bakteryjnej. 

W przypadku małych dzieci obturacja oskrzeli może być nawet w 90% wywołana przez infekcje wirusowe. Są to przede wszystkim:

• wirus RSV;
• wirus HRV;
• wirus grypy;
• wirus paragrypy.

Z kolei infekcje bakteryjne, które, jak już wspomniano, w przypadku obturacji oskrzeli stanowią rzadszą przyczynę, dotyczą przede wszystkim bakterii:

• streptococcus pneumoniae;
• haemophilus influenzae;
• moraxella catarrhalis;
• staphylococcus aureus;
• bordetella pertussis;
• bakterie atypowe.

Czynnikami, które także mogą mieć wpływ na obturację oskrzeli, są: upośledzona drożność układu oddechowego oraz niedojrzałość oskrzeli. To właśnie dlatego tak często spotyka się je w przypadku dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, które nie wykształciły jeszcze odpowiedniej odporności swojego organizmu. Ze względu na to pacjentami najczęściej zostają dzieci przebywające w zatłoczonych miejscach razem z innymi ludźmi, a więc uczęszczające do żłobków lub przedszkoli. 

Co więcej, ryzyko wystąpienia obturacyjnego zapalenia oskrzeli wzrasta u tych dzieci, u których wykryto wady rozwojowe układu oddechowego i krążenia, dysplazję oskrzelowo-płucną czy wiotkość oskrzeli. 

Objawy obturacji oskrzeli u dzieci

W jaki sposób rozpoznać, że nasze dziecko cierpi na obturację oskrzeli? Przede wszystkim pierwszym alarmującym objawem są duszności – dziecko może zacząć oddychać z większą częstotliwością, może pojawić się także postękiwanie wydechowe i świsty wydechowe. Świsty wydechowe to bardzo charakterystyczna zmiana dla obturacji oskrzeli. 

Pamiętaj – ostra niewydolność oddechowa wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej, która usunie przyczynę tych objawów. 

Pozostałe objawy, jakie mogą wystąpić przy obturacji oskrzeli u dzieci, to:

• nieżyt górnych dróg oddechowych;
• gorączka;
• wydzielina z nosa;
• zapalenie spojówek;
• wilgotny kaszel;
• ból głowy;
• ból gardła;
• pogorszenie samopoczucia;
• brak apetytu.

Jak leczyć obturacyjne zapalenie oskrzeli u dzieci?

Leczenie obturacyjnego zapalenia oskrzeli w dużej mierze związane jest z tym, co spowodowało wystąpienie choroby. Dlatego też, kiedy u dziecka zauważymy objawy wskazujące na obturację, koniecznie powinniśmy udać się do lekarza. Samodzielne podawanie dziecku leków bez wcześniejszej konsultacji ze specjalistą może nie tylko nie przynieść efektów, ale i okazać się niebezpieczne dla jego zdrowia. Diagnoza lekarska i ewentualne dodatkowe badania są istotne także ze względu na konieczność wykluczenia prawdopodobieństwa astmy oskrzelowej.

Jeśli obturacyjne zapalenie oskrzeli zostało wywołane przez wirusy, wtedy stosuje się leczenie objawowe, wykorzystując leki o działaniu przeciwgorączkowym (jeśli występuje gorączka), a także rozrzedzającym wydzielinę w drogach oddechowych. Pomocne będzie również wykonywanie dziecku nebulizacji z dodatkiem soli fizjologicznej. Dzięki temu ułatwimy usuwanie wydzieliny. Może zostać również zalecone stosowanie leków działających rozkurczająco na zwężone oskrzela. Należy pamiętać też o intensywnym nawadnianiu organizmu.

Jeśli z kolei choroba ma podłoże bakteryjne, lekarz może podjąć decyzję o zastosowaniu odpowiedniej antybiotykoterapii.

Jeśli stan dziecka jest ciężki (np. obturacyjne zapalenie oskrzeli dotyczy niemowląt), niezbędna jest szybka pomoc i hospitalizacja.